Kitap Tanıtımı: AHMET TÜRKÖZ – DOĞU TÜRKİSTAN’DA İNSAN HAKLARI

“Doğu Türkistan… Türklerin ata yurdu… Türkçenin bilinen ilk sözlüğünün yazarı Kaşgarlı Mahmud’un ve devlet yönetimi hakkında ilk siyasetname yazarı Yusuf Has Hacib’in doğduğu bu topraklar, Türk medeniyetinin beşiğidir aynı zamanda. Ve bu toprakların asıl sahipleri Doğu Türkistan Türkleri 1949 yılından beri Kızıl Çin işgali altında insanlığın, adaletin, merhamet ve vicdanın iflas ettiği Çin zulmü ve esareti altında yaşamakta, hürriyet içinde yaşayan insanlıktan sesinin duyulmasını beklemektedir.

Yıllardır devam eden bu Çin zulmü, bilindiği gibi 5 Temmuz 2009 tarihinde Urumçi’de meydana gelen olaylarda toplu bir katliama dönüşerek tahammül sınırlarının ötesine taşmış, Çin dışında bütün insanlık âlemi bu kıyımı dehşet içinde seyretmiştir.

Bu kitapla ilk defa Doğu Türkistan’da yıllardır kalın duvarlar ardında devam eden Çin zulmü ve baskısı bilimsel verilerle akademik boyuta uluslararası ilgi alanına taşınmıştır. Kendisi de bir Doğu Türkistanlı olan rahmetli yazar Ahmet Türköz, 1998 yılında doktora tezi olarak hazırladığı bu eserle Doğu Türkistan’ın tarihinden başlayarak Çin Halk Cumhuriyeti’nin sömürüsünü özellikle iktisadi ve doğal kaynak zenginlikleriyle bağdaştırmıştır. Çin Halk Cumhuriyeti’nin yıllardan beri işlediği insanlık suçlarını uluslararası kaynaklara dayanarak derinlemesine tetkik etmiş ve bugünlere nasıl gelindiğini gayet açık bir şekilde gözler önüne sermiştir.

Doğu Türkistan Türklerine yönelik insan hakları ihlallerinin artık BM, AGİT gibi uluslararası forumlara taşınması zamanının geldiği kitabı okuyunca daha iyi anlaşılmaktadır.”

Yukarıdaki satırlar Ahmet Türköz’ün 2010 yılında Doğu Kütüphanesi Yayınları tarafından “Doğu Türkistan’da İnsan Hakları” adlı kitabının arka kapağında bulunuyor. Kitap, 5 Temmuz 2009 yılında Urumçi’de meydana gelen olaylardan sonra, Doğu Türkistan’da neler olup bittiğini ve bugünlere nasıl gelindiğini anlatmak için yayımlanmıştır. Kitabın kapak resminde Çin işgalcilerine karşı koltuk değneğiyle direnişin sembolü olan Tursun Gül Hanım bulunmaktadır.

Kitap, Doğu Türkistan’da Çin Halk Cumhuriyeti yönetimince işlenen insan hakları ihlallerini bilimsel ve objektif açıdan ele alan, İstanbul Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılâp Tarihi Enstitüsü bünyesinde 1998 yılında hazırlanmış olan bir doktora tezidir. 1998 yılından sonra ABD’deki 11 Eylül terör saldırılarının ardından Çin’in Doğu Türkistan’daki baskılarını arttırdığı herkesçe bilinmektedir. Doğu Türkistan’daki baskı ve insan hakları ihlalleri bölgenin topraklarında bulunan doğal kaynakların zenginliğiyle ilişkilidir. Çin Doğu Türkistan’ı kaynak zenginliği yüzünden ekonomik olarak sömürme çabası içindedir.

Sürgündeki Doğu Türkistan Parlamentosu’nun milletvekili olan yazar, Doğu Türkistan Sürgün Hükümeti’nde “Kültür Bakanı” olarak görev yapmış fedakâr, vefakâr bir dava adamı iken 2009 yılında yakalandığı amansız bir hastalık yüzünden hayatını kaybetmiştir. Kitap da yazarın vefatından bir yıl sonra Doğu Türkistanlı soydaşlarının yaşadığı insan hakları ihlallerini anlatmak adına basılmıştır.

Kitabın takdim sayfasını Eski Devlet Bakanı Prof. Dr. A. Ahat Andican yazmıştır. Kitap, Doğu Türkistan konusunda çalışma yapan araştırmacılara ciddi bir kaynak olup Türk Dünyası’nın farklı bölgelerinde devam eden insan hakları ihlalleri konularının gündeme getirilmesinde de soydaşlarımıza örnek olmaktadır. Kitabın ilerleyen sayfalarında Çin Halk Cumhuriyeti’nin genel insan hakları durumu ve 1982 Anayasası’nda bulunan temel hak ve hürriyetleri hakkında bilgiler bulunmaktadır. Bu sayfalara ek olarak 1984 tarihli Bölgesel Otonomi Kanunu eklenmiştir.

Merakla okuyacağınız bir kitap Doğu Türkistan’da İnsan Hakları. Soydaşlarımızın yaşadıklarını anlayabileceğimiz objektif bir kaynak. Ülkemizde şu günlerde sık sık dile getirilen Doğu Türkistan sorununun ne olduğunu ve bu sorunun akabinde insan hakları ihlallerini bu çalışmada detaylı bir şekilde incelemek mümkün.

İyi okumalar dileriz.